Dostępność wydarzeń – krok w stronę równości społecznej

Współczesne społeczeństwo coraz częściej dostrzega znaczenie równości i włączania wszystkich obywateli w życie publiczne, kulturalne i społeczne. Jednym z kluczowych elementów tego procesu jest dostępność wydarzeń – koncertów, festiwali, konferencji, spotkań lokalnych czy imprez sportowych – dla osób z różnymi potrzebami, w tym z niepełnosprawnościami, seniorów, rodzin z dziećmi czy osób z trudnościami językowymi.

Dostępność to nie tylko kwestia fizycznego dostępu do budynku. To także zapewnienie informacji w przystępnej formie (np. audiodeskrypcji, napisów, języka migowego), dostosowanie komunikacji, odpowiednie oznakowanie przestrzeni czy udostępnienie wydarzenia w formie online. Dla osób z niepełnosprawnością ruchową ważna będzie obecność podjazdów, wind i toalet dostosowanych do ich potrzeb. Osoby niedosłyszące lub niesłyszące skorzystają z tłumacza PJM lub systemu pętli indukcyjnej, a osoby z niepełnosprawnością wzroku z audiodeskrypcji i tyflografiki.

Organizatorzy wydarzeń powinni pamiętać także o osobach starszych, dla których istotne są np. miejsca siedzące, dobre oświetlenie, spokojna przestrzeń do odpoczynku czy jasne komunikaty głosowe. Warto również brać pod uwagę potrzeby rodzin z dziećmi – kąciki zabaw, przewijaki, możliwość karmienia czy strefy ciszy znacznie zwiększają komfort uczestnictwa.

Inwestowanie w dostępność to nie koszt, ale inwestycja w szerszy zasięg, pozytywny wizerunek i rzeczywiste budowanie społeczeństwa otwartego i solidarnego. Coraz więcej instytucji kulturalnych i organizatorów wydarzeń podejmuje działania w tym zakresie, jednak wciąż wiele pozostaje do zrobienia. Niezbędna jest edukacja, współpraca z osobami doświadczającymi wykluczenia oraz wdrażanie dobrych praktyk.

Dostępne wydarzenia nie tylko zwiększają uczestnictwo, ale również dają wszystkim poczucie, że są mile widziani i ważni. Tylko wtedy kultura i przestrzeń publiczna stają się naprawdę wspólne.

Aby zobrazować, jak można zapewnić dostępność w czasie imprezy masowej posłużę się przykładem działania Fundacji Kulawa Warszawa w partnerstwie z innymi podmiotami.

W 2023 roku Fundacja Kulawa Warszawa w partnerstwie z Dostępni.eu oraz Fundacją Kultury Bez Barier pracowała nad dostępnością wyjątkowej imprezy. Wyjątkowej, bo odbiorcami były głównie dzieci i oczywiście ich rodzice. Chodzi dokładnie o „Dzień zabawy”, imprezę masową organizowaną przez Nickelodeon. Zadbaliśmy o pełną dostępność wydarzenia, tak aby mogły w nim uczestniczyć osoby z różnorodnymi potrzebami, w tym osoby z niepełnosprawnościami i osoby wrażliwe sensorycznie.

Zapewnienie dostępności podczas imprezy masowej „Dzień zabawy” było sporym wyzwaniem, ale siedząc w dostępności od lat, udało się ją zapewnić na bardzo wysokim poziomie. Wyzwaniem przy tego typu wydarzeniach jest zawsze poradzenie sobie z rzeczami niezależnymi od nas, jak np. pogoda. W nocy przed wydarzeniem była potworna burza, która stworzyła wiele kałuż na terenie imprezy, ale dzięki utwardzonemu terenowi zapewniliśmy dostępność nie tylko dla osób z niepełnosprawnościami, ale przede wszystko zapewniliśmy bezpieczeństwo wszystkich osób uczestniczących.

Dostępność informacji i zaproszeń

Wszystkie materiały informacyjne, w tym zaproszenia, zostały przygotowane z myślą o zapewnieniu pełnej dostępności dla uczestników wydarzenia. Były one dostępne w różnych formatach, takich jak wersja łatwa do czytania (ETR), która charakteryzowała się prostym językiem i przejrzystą strukturą, ułatwiając odbiór treści osobom z trudnościami poznawczymi czy dzieciom. Nie zabrakło także tłumaczeń na język migowy w postaci krótkich filmów, co umożliwiło osobom niesłyszącym i niedosłyszącym swobodny dostęp do informacji.

Dzięki takiemu podejściu każdy, niezależnie od swoich potrzeb, mógł zapoznać się z zaproszeniem i szczegółami wydarzenia w wygodny i dostosowany do siebie sposób.

Tłumaczenie na język migowy i audiodeskrypcja

Na scenie przez cały czas obecni byli tłumacze języka migowego, którzy na bieżąco tłumaczyli wszystkie występy, prezentacje i komunikaty. Dzięki ich pracy osoby niesłyszące mogły w pełni uczestniczyć w programie, mając dostęp do wszystkich treści w sposób równy z innymi uczestnikami wydarzenia.

Dodatkowo, wszystkie prezentacje i występy zostały dostosowane dzięki zastosowaniu audiodeskrypcji. Osoby niewidome i niedowidzące mogły usłyszeć szczegółowe opisy wizualnych elementów wydarzenia, takich jak ruchy aktorów, wygląd scenografii czy inne ważne detale. Dzięki temu mogły w pełni przeżywać emocje i treści przedstawiane podczas wydarzenia.

Dostosowanie terenu

W trudnych do przejścia miejscach na terenie wydarzenia zadbaliśmy o utwardzenie nawierzchni, aby zapewnić pełną dostępność dla wszystkich uczestników. Dzięki temu osoby poruszające się na wózkach, z ograniczeniami ruchowymi, a także rodzice z wózkami dziecięcymi mogły bez przeszkód i bezpiecznie poruszać się po całym obszarze. Utwardzenie obejmowało zarówno główne ścieżki, jak i miejsca, gdzie odbywały się kluczowe atrakcje wydarzenia, gwarantując, że nikt nie napotkał barier w dostępie do przygotowanych aktywności.

Konsultacje architektoniczne i informacyjno-komunikacyjne

Już na etapie planowania wydarzenia zorganizowaliśmy szczegółowe konsultacje, aby upewnić się, że przestrzeń spełnia wszystkie standardy dostępności. W ramach tych działań przeanalizowaliśmy układ przestrzeni pod kątem barier architektonicznych, takich jak nierówności terenu, brak ramp czy trudności w poruszaniu się dla osób z ograniczoną mobilnością. Zaproponowaliśmy odpowiednie rozwiązania, takie jak utwardzenie nawierzchni, instalacja tymczasowych ramp czy zapewnienie szerokich przejść umożliwiających swobodny ruch.

Dodatkowo, uwzględniliśmy aspekty informacyjno-komunikacyjne, by każdy uczestnik mógł łatwo zrozumieć i odnaleźć się na terenie wydarzenia. Opracowaliśmy dostępne oznaczenia i materiały informacyjne, uwzględniając potrzeby osób niewidomych, niedosłyszących oraz z innymi ograniczeniami sensorycznymi. Zapewniliśmy również, aby wszystkie kluczowe punkty, takie jak sceny, namioty czy strefy relaksu, były wyraźnie oznaczone i opisane w sposób dostępny dla każdego. Dzięki tym konsultacjom przestrzeń wydarzenia była przemyślana i dostosowana, umożliwiając komfortowe uczestnictwo osobom o różnych potrzebach.

Namiot wyciszenia

Strefa wyciszenia została stworzona specjalnie z myślą o osobach wrażliwych sensorycznie, które mogą odczuwać dyskomfort w głośnym i zatłoczonym otoczeniu z dużą ilością bodźcew. Było to miejsce, gdzie uczestnicy mogli znaleźć chwilę wytchnienia, zrelaksować się i naładować energię w spokojnym i przyjaznym środowisku. Strefa została wyposażona w miękkie siedziska, przytłumione oświetlenie oraz dekoracje w stonowanych kolorach, które sprzyjały odprężeniu.

Dodatkowo, na terenie wydarzenia dostępne były stopery do uszu, które umożliwiały uczestnikom zmniejszenie poziomu hałasu w najbardziej intensywnych momentach. Istniała również możliwość wypożyczenia specjalnych słuchawek tłumiących dźwięki, co szczególnie doceniły osoby nadwrażliwe na bodźce akustyczne. Dzięki tym rozwiązaniom osoby wrażliwe sensorycznie mogły swobodnie uczestniczyć w wydarzeniu, dostosowując intensywność bodźców do swoich potrzeb.

Komfortka

Namiot z przewijakiem przygotowany z myślą o komforcie wszystkich uczestników wydarzenia, zwany „Komfortką”, był dostosowany zarówno do potrzeb dzieci, jak i dorosłych z niepełnosprawnościami wymagających pomocy w takich czynnościach. W namiocie znajdowały się szerokie przewijaki umożliwiające wygodne korzystanie, a także przestrzeń zapewniająca prywatność i intymność podczas wykonywania niezbędnych czynności pielęgnacyjnych.

Dodatkowo namiot został wyposażony w niezbędne akcesoria, takie jak jednorazowe podkłady, środki do dezynfekcji oraz ławki i wieszaki na rzeczy osobiste, co podniosło komfort użytkowania. Był to przykład praktycznego i przemyślanego rozwiązania, które znacznie ułatwiło uczestnictwo w wydarzeniu rodzinom z dziećmi oraz osobom z niepełnosprawnościami wymagającymi wsparcia w higienie.

Warsztaty edukacyjne i atrakcje

W ramach wydarzenia zorganizowaliśmy różnorodne warsztaty edukacyjne, które były nie tylko źródłem wiedzy, ale również angażującą formą zabawy dla uczestników w różnym wieku. 

Jedną z atrakcji były warsztaty z języka migowego, podczas których uczestnicy mogli w przystępny sposób poznać podstawy tego języka. Dzięki interaktywnym ćwiczeniom, takim jak nauka alfabetu migowego czy prostych zwrotów i wyrażeń, uczestnicy nie tylko zrozumieli, jak ważna jest komunikacja z osobami niesłyszącymi, ale także mieli okazję przełamać bariery i zyskać nowe umiejętności. Atmosfera warsztatów była przyjazna i sprzyjała współpracy, co czyniło naukę przyjemnym doświadczeniem.

Dla najmłodszych przygotowaliśmy kolorowanki edukacyjne, które wprowadzały ich w tematykę savoir-vivre wobec osób z niepełnosprawnościami. Dzieci, kolorując ilustracje przedstawiające sytuacje z życia codziennego, uczyły się, jak odpowiednio pomagać, oferować wsparcie oraz z szacunkiem odnosić się do innych. Kolorowanki były wzbogacone o proste pytania i wskazówki, które zachęcały do rozmów z rodzicami i opiekunami na temat równości i akceptacji.

Te atrakcje nie tylko wzbogaciły wydarzenie, ale także wpłynęły na rozwój postaw empatii, zrozumienia i otwartości, co czyniło je wartościowym elementem programu edukacyjnego.

Dostępne regulaminy i informacje o ewakuacji:

Regulaminy wydarzenia i procedury ewakuacyjne były opracowane w formatach dostępnych dla wszystkich uczestników.

Asystenci osób z niepełnosprawnościami:

Na miejscu obecni byli przeszkoleni asystenci, którzy służyli pomocą osobom z niepełnosprawnościami, ułatwiając im pełne korzystanie z atrakcji.

Jaki był efekt?

„Dzień zabawy” stał się wydarzeniem, które nie tylko promowało dostępność i równość, ale również umożliwiało aktywne uczestnictwo każdemu, niezależnie od jego indywidualnych potrzeb i ograniczeń. Dzięki naszym wspólnym działaniom osoby z niepełnosprawnościami oraz ich rodziny mogły w pełni cieszyć się programem imprezy, bez napotykania barier architektonicznych, komunikacyjnych czy sensorycznych. Różnorodność przygotowanych atrakcji, dostosowanych do potrzeb wszystkich uczestników, pozwoliła każdemu odnaleźć coś dla siebie i w pełni uczestniczyć w wydarzeniu.

Jednym z największych osiągnięć było zwiększenie świadomości społecznej na temat potrzeb osób z niepełnosprawnościami oraz osób wrażliwych sensorycznie. Dzięki wprowadzeniu szerokiego zakresu udogodnień, takich jak namioty wyciszenia, audiodeskrypcja, tłumaczenie na język migowy czy dostosowanie terenu, uczestnicy mogli doświadczyć, jak ważna jest dostępność w codziennym życiu i jak wiele znaczy dla osób, które na co dzień napotykają bariery.

„Dzień zabawy” był również doskonałą okazją do edukacji, szczególnie dla dzieci. Mogły one brać udział w warsztatach z języka migowego, angażujących kolorowankach związanych z zasadami savoir-vivre wobec osób z niepełnosprawnościami oraz obserwować na żywo, jak działa dostępność w praktyce. Tego rodzaju doświadczenia kształtują młode pokolenie, budując w nich postawy akceptacji, empatii i otwartości wobec różnorodności.

Wdrożone rozwiązania i wnioski wyciągnięte podczas tego wydarzenia staną się solidną podstawą do rozwijania standardów dostępności w przyszłych projektach. Dzięki temu „Dzień zabawy” nie tylko spełnił swoją rolę jako wydarzenie kulturalno-edukacyjne, ale także stał się inspiracją i przykładem dla innych inicjatyw, które chcą włączyć dostępność jako kluczowy element swojej organizacji.

To wydarzenie pokazało, że poprzez odpowiednie planowanie, współpracę i otwartość na potrzeby różnych grup społecznych można stworzyć przestrzeń, w której każdy, niezależnie od swoich możliwości, czuje się mile widziany i w pełni uczestniczy w życiu społecznym.

Autorka: Izabela Sopalska-Rybak

Założycielka i prezeska Fundacji Kulawa Warszawa. Trenerka, działaczka społeczna, ekspertka w grupach doradczych na temat potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Członkini Warszawskiej Rady Kobiet przy prezydencie m.st. Warszawy, Rafała Trzaskowskiego. Członkini Komisji ds. Kontaktów ze Środowiskiem Osób z Niepełnosprawnościami Komitetu Rehabilitacji, Kultury Fizycznej i Integracji Społecznej PAN przy wydziale V Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk. Ukończyła XV edycję programu Szkoły Liderów Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, Global Sports Mentoring Program: Sports for Community na zaproszenie Departamentu Stanu Stanów Zjednoczonych oraz Collaborative Leadership in Precarious Times Program w Wielkiej Brytanii.  W 2022 roku otrzymała Srebrny Krzyż Zasługi za działalność na rzecz osób z niepełnosprawnościami z rąk Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. 

Artykuł napisany w ramach projektu Razem dla dostępności Ursusa.